Z okazji obchodów 75. rocznicy obrony miasta Cowes przez polski niszczyciel Błyskawica, 4 maja rozpoczęły się w Wielkiej Brytanii uroczystości, w których biorą udział marynarze i okręt 8 FOW- ORP Gniezno. Ze Świnoujścia do Wielkiej Brytanii na okręcie popłynęła też wyjątkowa wystawa przygotowana przez świnoujskie Muzeum Obrony Wybrzeża z Fortu Gerharda, która prezentuje życie na okrętach Polskiej Marynarki Wojennej w czasie II wojny światowej.
Podczas pobytu w macierzystej stoczni w Cowes, w nocy z 4 na 5 maja 1942 roku, załoga ORP „Błyskawica” pod dowództwem komandora porucznika Wojciecha Franckiego odparła ogniem pokładowych dział przeciwlotniczych nalot niemieckiej Luftwaffe na miasto oraz aktywnie uczestniczyła w gaszeniu pożarów i niesieniu pomocy poszkodowanym. W dowód wdzięczności dowódca okrętu otrzymał od mieszkańców Cowes pamiątkowy medal, a rocznica zdarzenia jest corocznie upamiętniana uroczystościami z udziałem władz miasta. W 2004 roku, jeden z placów miasta otrzymał nazwę „Francki Place”.
Z okazji 75 rocznicy tych wydarzeń Cowes odwiedzi ORP Gniezno. Na jego pokładzie popłynęła także wyjątkowa wystawa, przygotowana przez muzealników z Fortu Gerharda.
Wystawa ma tytuł „Od pierwszej do ostatniej salwy. Polska Marynarka Wojennej w wojnie na morzu 1939-1945” ( w Cowes prezentowana jest w dwóch wersjach językowych).
– To wyjątkowy wernisaż, który przygotowano korzystając z unikalnej spuścizny znanego pisarza marynisty Jerzego Pertka. Z ponad 1000 negatywów, które pochodzą z jego kolekcji i są obecnie przechowywane w Bibliotece Raczyńskich wybrano blisko 100 najciekawszych zdjęć prezentujących życie na polskich okrętach w okresie II wojny światowej. – mówi Piotr Piwowarczyk z fortowego muzeum. – Jesteśmy dumni, że dzięki współpracy z Biblioteką Raczyńskich, Stowarzyszeniem Lastadnia, Gdańskim Towarzystwem Fotograficznym, Centrum Operacji Morskich, pracy i zaangażowaniu Lecha Trawnickiego, który jest kustoszem tego wernisaż i pomocy 8 Flotylli Obrony Wybrzeża nasza wystawa uświetni te piękne uroczystości.
Po podróży po Anglii, wystawa w 2018 roku powróci do Świnoujścia, gdzie będzie prezentowana w Forcie Gerharda, gdzie powstała.
Tegoroczne uroczystości w Cowes zostały wpisane w ramy nowej inicjatywy polonijnej Polish Heritage Day, mającej na celu ustanowienie na terenie Wielkiej Brytanii corocznych obchodów związanych ze Świętem Narodowym 3 Maja.
Wystawa została objęta patronatem medialnym przez miesięcznik MORZE.
