Pogranicza Europy Środkowo-Wschodniej to tereny o wyjątkowo burzliwej historii. Holokaust, czystki etniczne i przymusowe przesiedlenia po drugiej wojnie światowej doprowadziły do głębokich przemian demograficznych i do zaniku pamięci o tym, jak pierwotnie wyglądały te tereny. Od 4 do 11 września młodzież z Niemiec, Polski, Słowacji i Ukrainy weźmie udział w projekcie „In Between”, poświęconym odkrywaniu dziedzictwa kulturowego takich właśnie regionów. Uczestnicy przeprowadzą wywiady ze świadkami historii i stworzą podcasty popularnonaukowe opowiadające o specyfice pogranicza. Program został zorganizowany przez Instytut Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność (ENRS).
Tegoroczne, szóste wydanie „In Between?” nosi nazwę „Neighbours meet in the borderlands”. Uczestnicy z czterech krajów podzielą się na trzy dwunarodowe zespoły, które wyruszą na wizyty studyjne na pograniczu niemiecko–polskim, polsko–słowackim i polsko–ukraińskim. Podczas tygodniowego pobytu grupy mają za zadanie stworzyć podcasty opowiadające o historii i życiu mieszkańców terenów granicznych. Po zakończeniu projektu nagrania zostaną udostępnione na stronie internetowej ENRS oraz na platformach Spotify i Simplecast.
Grupa niemiecko-polska uda się na wyspę Uznam, która po 1945 roku została podzielona granicą państwową. Uczestnicy projektu prześledzą, jak przekształcała się tożsamość po obu stronach granicy – od całkowitego rozłamu, jaki nastąpił po konferencji w Poczdamie, do ponownego zbliżenia po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku. Uczestnicy będą gośćmi Ośrodka Edukacji i Spotkań Młodzieży Golm – organizacji dbającej o pamięć ofiar cywilnych i wojskowych pochowanych na pobliskim cmentarzu wojennym. Spotkają się także z mieszkańcami i działaczami społecznymi ze Świnoujścia – miasta, zamieszkałego niemal w całości przez ludność napływową.
Wizyta studyjna na pograniczu polsko-słowackim będzie okazją do spotkania z osobami zajmującymi się ochroną dziedzictwa pozostawionego przez Łemków i Żydów. Uczestnicy odwiedzą miejscowości Bardejów, Svidnik, Osadne, Medzilaborce, Biecz i Łosie, gdzie przeprowadzą rozmowy z przedstawicielami lokalnej administracji, działaczami społecznymi i artystami podtrzymującymi tradycje regionu. Jednym z punktów programu będzie również wywiad z członkiem społeczności romskiej mieszkającej na terenie Słowacji.
Na pograniczu polsko–ukraińskim młodzi badacze odwiedzą teren powiatu lubaczowskiego i obwodu iwanofrankiwskiego. Motywem przewodnim wywiadów po stronie polskiej będzie dziedzictwo trzech religii (katolicyzmu, judaizmu i prawosławia), które współistniały w tym regionie do czasu drugiej wojny światowej i późniejszych akcji przesiedleńczych. Po stronie ukraińskiej grupa zapozna się z kulturą Hucułów oraz z przedstawicielami mniejszości narodowych Iwano-Frankiwska. Nad realizacją programu czuwać będą partnerzy lokalni: Muzeum Kresów w Lubaczowie i Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku.
„In Between?” to program skierowany do studentów zainteresowanych tematyką europejskich rejonów przygranicznych. W ramach projektu uczestnicy uczą się przeprowadzać badania metodą oral history, digitalizować archiwa i sporządzać dokumentację fotograficzną pod opieką uznanych międzynarodowych specjalistów. Po zakończeniu warsztatów odbywają się wizyty studyjne, podczas których młodzież spotyka się z członkami lokalnych społeczności. Pierwsza edycja „In Between?” odbyła się w 2016 roku. Program realizowany jest corocznie, za każdym razem w innym regionie Europy. W 2018 roku „In Between?” otrzymał specjalne wyróżnienie stowarzyszenia Europa Nostra. Więcej informacji na temat dotychczasowych edycji znaleźć można na stronie: enrs.eu/inbetween.
Oprócz ENRS współorganizatorami tegorocznej edycji programu są: Centrum Historii Zajezdnia, Ośrodek Pamięć i Przyszłość, Instytut Pamięci Narodowej Słowacji (ÚPN), Kreisau-Initiative oraz niemiecki związek opieki nad grobami Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge. Partnerzy lokalni to: Muzeum Kresów w Lubaczowie, Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku oraz Jugendbegegnungsstätte Golm. Projekt został sfinansowany ze środków Fundacji EVZ w ramach programu Europeans for Peace.
